Ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι 63 περιφέρειες, οι επτά πόλεις και τα τέσσερα κράτη μέλη που επιλέχθηκαν στο πλαίσιο του πιλοτικού έργου «Συμπράξεις για την περιφερειακή καινοτομία», μιας πρωτοβουλίας που αναπτύχθηκε από κοινού με την Επιτροπή των Περιφερειών.

Οι συμμετέχοντες στην πιλοτική δράση είναι διατεθειμένοι να ανταλλάξουν ορθές πρακτικές και να αναπτύξουν και να δοκιμάσουν από κοινού εργαλεία που επιτρέπουν την κινητοποίηση πολλαπλών πηγών χρηματοδότησης και την προώθηση πολιτικών, καθώς και τη σύνδεση περιφερειακών και εθνικών προγραμμάτων με πρωτοβουλίες της ΕΕ για τον πράσινο και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Οι συμπράξεις αυτές θα ληφθούν υπόψη στο νέο θεματολόγιο καινοτομίας για την Ευρώπη, όπου η καινοτομία αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα του μετασχηματισμού προς τη βιωσιμότητα, συνδέοντας τις τοπικές στρατηγικές με τις ενωσιακές πρωτοβουλίες.

Η πρόσκληση προσείλκυσε μεγάλο αριθμό εκπροσώπων του οικοσυστήματος της καινοτομίας της ΕΕ: κράτη μέλη, όπως η Σλοβακία, που συμμετέχουν σε εθνικό επίπεδο, και ευρύ φάσμα περιφερειών της ΕΕ (Ανδαλουσία, Αζόρες, Ο-ντε-Φρανς, Οστροβοθνία, περιφέρεια Κάτω Καρπαθίων, Βόρειο Αιγαίο, Εμίλια Ρομάνια και πολλές άλλες). Η πρόσκληση ενεργοποίησε επίσης διαδικασία συνεργασίας και δικτύωσης από τη βάση προς την κορυφή, που έχει ήδη φέρει σε επαφή πολλούς συμμετέχοντες στο πλαίσιο πολυπεριφερειακών δικτύων, όπως, για παράδειγμα, η περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, ο μηχανισμός για τις βιοπεριφέρειες και η κοινοπραξία των πόλεων 4.0 (Leuven, Bologna, Turku), διευρυμένη και με τις πόλεις Eindhoven (NL), Espoo (FI) και Cluj-Napoca (RO).

Η επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, Μαρίγια Γκαμπριέλ, δήλωσε: «Για να οικοδομήσουμε οικονομίες ισχυρότερες και καθαρότερες και κοινωνίες δικαιότερες θα πρέπει να θέσουμε την καινοτομία στο επίκεντρο του θεματολογίου πολιτικής της ΕΕ. Για να επιτύχουμε τον στόχο της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης χρειαζόμαστε καινοτομία σε κάθε περιφέρεια και σε κάθε χώρα, εξασφαλίζοντας τη μεταξύ τους σύνδεση. Οι συμπράξεις αυτές μας επιτρέπουν να δημιουργήσουμε γέφυρες που θα διευκολύνουν τις συνέργειες μεταξύ επενδύσεων και καινοτόμων λύσεων. Περιμένω με ενδιαφέρον να ανακαλύψω τις καινοτόμες ιδέες και προσεγγίσεις που θα προκύψουν από τη σύνδεση αυτή.»

Η επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε: «Η συνεργασία και η καινοτομία είναι βασικές συνιστώσες της βιώσιμης και ανθεκτικής ανάπτυξης των περιφερειών της ΕΕ. Όλες οι περιοχές διαθέτουν δυναμικό καινοτομίας που πρέπει να αξιοποιηθεί. Γι’ αυτό χάρηκα που είδα τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για την πρόσκληση. Περιμένω με ανυπομονησία τα αποτελέσματα του πιλοτικού έργου, ελπίζοντας ότι θα συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας που εξακολουθεί να χωρίζει τις περιφέρειες και να περιορίζει τις επιδόσεις της ΕΕ στο σύνολό της.»

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, Απόστολος Τζιτζικώστας, δήλωσε: «Ενθαρρύνοντας την καινοτομία ενισχύουμε την ανθεκτικότητα και την ικανότητα των τοπικών μας κοινοτήτων να αντιμετωπίζουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, να προστατεύουν τους πολίτες και να στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες. Στο πλαίσιο αυτό, βασιζόμαστε στη συνεργασία των επιτρόπων Φερέιρα και Γκαμπριέλ σχετικά με τις συμπράξεις για την περιφερειακή καινοτομία ως βασικό εργαλείο για τον συντονισμό όλων των διαθέσιμων κονδυλίων για τη διάδοση της καινοτομίας σε τοπικό επίπεδο, με έμφαση στην ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και βιωσιμότητας των περιφερειών, των πόλεων και των χωριών μας.»

Εγχειρίδιο συμπράξεων για την περιφερειακή καινοτομία

Οι συμμετέχοντες στο πιλοτικό έργο θα εξετάσουν τις νέες συμπράξεις για την περιφερειακή καινοτομία με βάση το έγγραφο «Partnership for Regional Innovation Playbook» (Εγχειρίδιο συμπράξεων για την περιφερειακή καινοτομία), ένα αρχικό έγγραφο καθοδήγησης που δημοσιεύτηκε σήμερα από το Κοινό Κέντρο Ερευνών. Το εγχειρίδιο προτείνει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων και μηχανισμών διακυβέρνησης για την ενίσχυση του συντονισμού των περιφερειακών, εθνικών και ενωσιακών πολιτικών καινοτομίας με σκοπό την υλοποίηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης και την αντιμετώπιση του χάσματος καινοτομίας στην ΕΕ. Βασική συνιστώσα της προτεινόμενης προσέγγισης είναι η καθιέρωση τοπικών αποστολών για τον συντονισμό των δράσεων βάσει μιας συνεκτικής κατευθυντήριας λογικής, η οποία επιτρέπει τη διερεύνηση ευρύτερων πολιτικών συνδυασμών για την καινοτομία σε επίπεδο συστήματος.

Κατά τη διάρκεια της πιλοτικής δράσης, οι συμμετέχοντες θα δοκιμάσουν αυτά τα εργαλεία πολιτικής, εκπονώντας παράλληλα από κοινού επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές. Το εγχειρίδιο και η πιλοτική δράση θα προωθήσουν επίσης τις ορθές πρακτικές, θα διευκολύνουν τη μάθηση μέσω του πειραματισμού και θα στηρίξουν τις δημόσιες διοικήσεις και το ευρύτερο οικοσύστημα.Η πιλοτική δράση δεν θα επηρεάσει την τρέχουσα διαδικασία προγραμματισμού των κονδυλίων για την περίοδο 2021-2027.

Ιστορικό

Οι συμπράξεις εντάσσονται στο πλαίσιο του μελλοντικού θεματολογίου καινοτομίας για την Ευρώπη, και θα συμβάλουν στην ενσωμάτωση των πρωτοβουλιών και των επενδύσεων σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Πρόκειται για μια προσπάθεια που στοχεύει άμεσα στη βελτίωση των οικοσυστημάτων καινοτομίας ως βασικού τομέα για την ενίσχυση των επιδόσεων της Ευρώπης στον τομέα της καινοτομίας. Ο βασικός στόχος είναι να ενισχυθεί η διασύνδεση των περιφερειακών και τοπικών οικοσυστημάτων καινοτομίας και να ενισχυθούν οι ευρωπαϊκές βιώσιμες αξιακές αλυσίδες και οι τομείς υπερπροηγμένης τεχνολογίας.

Οι συμπράξεις αποτελούν συμπληρωματική προσέγγιση, η οποία βασίζεται στη θετική εμπειρία των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης. Η έξυπνη εξειδίκευση είναι μια τοποκεντρική προσέγγιση που απορρέει από την πολιτική συνοχής της ΕΕ και αποσκοπεί στον προσδιορισμό των στρατηγικών τομέων παρέμβασης με βάση τόσο την ανάλυση των πλεονεκτημάτων και των δυνατοτήτων της οικονομίας όσο και μια διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης, με τη συμμετοχή ευρέος φάσματος ενδιαφερόμενων φορέων. Επικεντρώνεται στην καινοτομία και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη όλων των περιφερειών της Ευρώπης.

Οι επιλεγμένες περιοχές θα συμμετέχουν είτε μεμονωμένα είτε στο πλαίσιο έξι διαφορετικών δικτύων περιφερειών και πόλεων της ΕΕ. Συνολικά, μεταξύ των συμμετεχόντων στην πιλοτική δράση εκπροσωπούνται 23 κράτη μέλη. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος ήταν ανοικτή από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο του 2022.