Στην ψηφιακή εποχή περνάει επιτέλους, έπειτα από μία 15ετία προσπαθειών, το κτηματολόγιο στους Δήμους Αθήνας, Γαλατσίου και Μοσχάτου. Την επόμενη εβδομάδα το υποθηκοφυλακείο θα κλείσει για δύο ημέρες ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία μετάβασης, και να λειτουργήσει ως οριστικό κτηματολογικό γραφείο από την 3η Ιουλίου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι σχεδόν το σύνολο των λειτουργιών του κτηματολογίου, από την έρευνα έως την καταχώριση πράξεων, θα γίνεται ψηφιακά, ενώ οι πληρωμές μόνο ηλεκτρονικά.

Την προσεχή Πέμπτη και την Παρασκευή το έμμισθο υποθηκοφυλακείο Αθηνών θα σταματήσει να δέχεται πράξεις προς καταχώριση και αιτήσεις, εκτός από αυτές για τις οποίες υπάρχει συγκεκριμένη δεσμευτική προθεσμία. Θα ακολουθήσει το Σάββατο η επανέναρξη λειτουργίας, πλέον ως οριστικό κτηματολογικό γραφείο, δηλαδή κομμάτι της δομής του Ελληνικού Κτηματολογίου. Η εξέλιξη αυτή είναι σημαντική, με δεδομένο ότι ο Δήμος Αθηναίων είναι ο μεγαλύτερος της χώρας και σε αυτόν έχουν καταγραφεί 1.250.171 «ενεργά» ιδιοκτησιακά δικαιώματα, τα οποία αφορούν 729.223 ακίνητα σε 65.306 γεωτεμάχια (οικόπεδα). Το κτηματολογικό γραφείο Αθηνών εξυπηρετεί επίσης τον Δήμο Γαλατσίου, στον οποίο καταγράφηκαν 95.220 ιδιοκτησιακά δικαιώματα και το Μοσχάτο, όπου καταγράφηκαν 44.131 δικαιώματα.

Τι θα σημάνει η αλλαγή; Κατ’ αρχάς η κατάθεση πράξεων (λ.χ. συμβολαίων) και οι αιτήσεις για έκδοση πάσης φύσεως πιστοποιητικών ή αντιγράφων (λ.χ. κτηματολογικού διαγράμματος) θα γίνονται και ηλεκτρονικά (παραμένει και η δυνατότητα υποβολής διά ζώσης, με το ίδιο ωράριο). Ομως καταργούνται τα «μεγαρόσημα» στις αιτήσεις και τα πιστοποιητικά, ενώ οι πληρωμές γίνονται υποχρεωτικώς είτε ηλεκτρονικά είτε με POS (καταργείται η διαχείριση μετρητών, ενώ ακόμα και η επιστροφή τελών όταν μια αίτηση απορριφθεί γίνεται ηλεκτρονικά). Οι μόνες πράξεις που εξακολουθεί να είναι υποχρεωτικό να γίνονται διά ζώσης είναι αυτές που αφορούν ενέχυρα.
«Με το άνοιγμα του οριστικού Κτηματολογικού Γραφείου Αθηνών μειώνεται η γραφειοκρατία αυξάνοντας τις ψηφιακές υπηρεσίες και παρέχοντας πρόσβαση σε ψηφιακές πληρωμές ώστε πολίτες και επαγγελματίες να διευκολυνθούν στις συναλλαγές τους σε σχέση με τα ακίνητα», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του Ελληνικού Κτηματολογίου, Δημήτρης Σταθάκης. «Τα επόμενα βήματα είναι η προγραμματισμένη μεταφορά της υπηρεσίας σε σύγχρονο κτίριο καθώς και η ψηφιοποίηση του αρχείου του υποθηκοφυλακείου που έχει ήδη ξεκινήσει και θα έχει ορατά αποτελέσματα από το τέλος του 2024», πρόσθεσε.
Για να φθάσουμε σε αυτή την ημέρα χρειάστηκε να περάσουν περισσότερα από 15 χρόνια. Η δήλωση των ιδιοκτησιών από τους πολίτες έγινε το 2008-2009. Ομως η συνέχεια δεν ήταν τόσο απλή. Το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ είχε αποφασίσει να προχωρήσει τη δημιουργία της ψηφιακής βάσης δεδομένων με διαφορετικό διαγωνισμό. Στην περίπτωση της Αθήνας, το αποτέλεσμα του δεύτερου διαγωνισμού προσβλήθηκε δικαστικά και τελικά η σύμβαση υπεγράφη… το 2016. Ακολούθησε η διαδικασία της προανάρτησης (Μάρτιος 2019, μέσω της οποίας διορθώθηκαν 40.000 λάθη) και της ανάρτησης κτηματολογικών στοιχείων και διαγραμμάτων (Ιούνιος – Οκτώβριος 2020), μέσω της οποίας υποβλήθηκαν 16.700 αιτήσεις διόρθωσης, από τις οποίες περίπου 500 παραπέμφθηκαν στις επιτροπές εξέτασης υποθέσεων κτηματογράφησης. Τέλος στις αρχές του 2023 ξεκίνησε το γραφείο τη λειτουργία του ως «μεταβατικό» (δηλαδή προσφέροντας μέρος μόνο των ψηφιακών υπηρεσιών) και τώρα περνάει επιτέλους στην οριστική δομή του Ελληνικού Κτηματολογίου.
Εκτός από το τεχνικό κομμάτι, για να ολοκληρωθεί η «μετάβαση» από το παλαιό στο νέο σύστημα έπρεπε να λυθεί το θέμα της στελέχωσης του Γραφείου της Αθήνας. Εκτός από τα 25 άτομα που ήταν υποχρεωμένος να παρέχει για ένα χρόνο ο ανάδοχος της κτηματογράφησης, το Ελληνικό Κτηματολόγιο προχώρησε το προηγούμενο διάστημα σε μετακινήσεις υπαλλήλων του, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του Γραφείου και να κλείσουν τα κενά από τους υπαλλήλους του υποθηκοφυλακείου Αθηνών, οι οποίοι αποχώρησαν.