Εξι προτάσεις για τους ορεινούς – απομακρυσμένους Δήμους από το Δήμο Πρεσπών

Μία δέσμη έξι προτάσεων που αποσκοπούν στην ενίσχυση της βιωσιμότητας και την προώθηση της ισότιμης πρόσβασης των κατοίκων ορεινών, απομακρυσμένων δήμων, στις σύγχρονες υπηρεσίες και ευκαιρίες, καταθέτει ο Δήμαρχος Πρεσπών, Γιώργος Στεργίου, στο ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ.

Οι προτάσεις αποτυπώνουν ένα ολοκληρωμένο όραμα για την ισόρροπη ανάπτυξη και την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της περιοχής, προσφέροντας λύσεις για τη μείωση των ανισοτήτων και την ενίσχυση της τοπικής ευημερίας. Η στρατηγική αυτή στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην οικονομική ανάπτυξη μέσα από την ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες ταχυμεταφορών, την δίκαιη κατανομή ηλεκτρικού χώρου για ενεργειακές κοινότητες, και τη διαχείριση των δημοσίων βοσκοτόπων από τους ίδιους τους δήμους. Επιπλέον, προτείνεται μια νέα αγροτική μεταρρύθμιση, που θα ενισχύσει την τοπική γεωργία, και η δυνατότητα εκτέλεσης δημοτικής συγκοινωνίας, εξυπηρετώντας βασικές ανάγκες μετακίνησης των κατοίκων και επισκεπτών. Τέλος, η ενδυνάμωση των γυναικών μέσα από την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση θα ενισχύσει τη γυναικεία συμμετοχή στην τοπική οικονομία και την κοινωνική συνοχή.

1. Ενιαίες υπηρεσίες ταχυμεταφορών

Η θεσμοθέτηση μιας ενιαίας πολιτικής τιμολόγησης για υπηρεσίες ταχυμεταφορών, που θα εξασφαλίζει ότι οι κάτοικοι των απομακρυσμένων και ορεινών περιοχών έχουν ισότιμη πρόσβαση στις σύγχρονες υπηρεσίες παράδοσης, χωρίς να επιβαρύνονται με πρόσθετες χρεώσεις λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, συμβαδίζει με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης, αλλά και στηρίζει τη βιωσιμότητα αυτών των κοινοτήτων, μειώνοντας τον κίνδυνο πληθυσμιακής ερήμωσης.

Πέρα από την τιμολόγηση, σημαντικό βήμα θα αποτελούσε η δημιουργία υποδομών που να διευκολύνουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες παράδοσης, όπως για παράδειγμα, η εγκατάσταση έξυπνων θυρίδων σε κεντρικά σημεία απομακρυσμένων περιοχών. Οι έξυπνες θυρίδες επιτρέπουν στους κατοίκους να παραλαμβάνουν τα μικροδέματά τους με ευελιξία χρόνου, καθώς λειτουργούν 24/7, εξαλείφοντας την ανάγκη για παράδοση στην οικία κάθε παραλήπτη. Επιπλέον, ελαχιστοποιούν τα αποτυχημένα περιστατικά παράδοσης, καθώς οι χρήστες μπορούν να προσαρμόσουν την παραλαβή στις ανάγκες τους.

Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω συνεργασιών με ιδιωτικούς παρόχους και δημοσίων διαγωνισμών που θα αναδείξουν εταιρείες υπεύθυνες για την παράδοση στις απομακρυσμένες περιοχές, εξοικονομώντας πόρους και χρόνο με συντονισμένες αποστολές. Με αυτές τις προτάσεις, οι κάτοικοι των απομακρυσμένων περιοχών θα μπορούν να απολαμβάνουν ποιοτικές υπηρεσίες ταχυμεταφορών, ενισχύοντας τη σύνδεσή τους με τις αγορές και τις ευκαιρίες που προσφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο.

2. Δίκαιη πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο για Ενεργειακές Κοινότητες μικρών Δήμων

Η διαμόρφωση πολιτικής που θα δίνει προτεραιότητα στην εξασφάλιση ηλεκτρικού χώρου για τις Ενεργειακές Κοινότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) μικρών Δήμων, με στόχο τον ενεργειακό συμψηφισμό των καταναλώσεων σε κοινωφελείς υπηρεσίες και την υποστήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, θα απέδιδε δικαιοσύνη στους κατοίκους των απομακρυσμένων περιοχών, όπου οι ΑΠΕ τείνουν να εγκαθίστανται συχνά, προκαλώντας αίσθημα αδικίας όταν γεμίζει η ύπαιθρος με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά πάρκα, ενώ οι προτάσεις των τοπικών κοινωνιών για συμμετοχή στον ενεργειακό μετασχηματισμό, απορρίπτονται.

Αυτή η πολιτική θα επιτρέψει στους μικρούς και απομακρυσμένους Δήμους να καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες σε τοπικό επίπεδο, μειώνοντας το κόστος ενέργειας και προωθώντας τη βιωσιμότητα. Επιπλέον, συνιστάται η δυνατότητα net metering για τις Ενεργειακές Κοινότητες που απαρτίζονται από τοπικές επιχειρήσεις, αντί για την ισχύουσα διαδικασία net billing, για εγκαταστάσεις σε ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους. Με αυτό τον τρόπο, οι επιχειρήσεις θα επωφελούνται άμεσα από τον συμψηφισμό της παραγόμενης ενέργειας με την κατανάλωσή τους, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή τους στις ενεργειακές κοινότητες και ενισχύοντας την τοπική οικονομία σε απομακρυσμένες περιοχές.

3. Αρμοδιότητα δημοσίων βοσκοτόπων

Η επαναφορά των αρμοδιοτήτων διαχείρισης των δημόσιων βοσκοτόπων από τις περιφέρειες στους δήμους – τουλάχιστον στους ορεινούς, θα αποτελούσε μια ουσιαστική θεσμική αλλαγή. Σύμφωνα με τον νόμο 4351/2015, η διαχείριση των βοσκήσιμων γαιών παραχωρήθηκε στις περιφέρειες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη σύνταξη και εφαρμογή διαχειριστικών σχεδίων ανά δήμο, την είσπραξη μισθωμάτων και τη συντήρηση υποδομών, όπως ποτίστρες, περιφράξεις, οικίσκοι βοσκών, στέγαστρα, δεξαμενές κλπ. Ωστόσο, η εμπειρία από την εφαρμογή του νόμου αποκαλύπτει σοβαρές αδυναμίες. Παρά την πάροδο ετών, τα διαχειριστικά σχέδια δεν έχουν καν ξεκινήσει, ενώ η συντήρηση των υποδομών είναι ελλιπής. Οι καθυστερήσεις αυτές θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου η οικονομία εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την κτηνοτροφική δραστηριότητα.

Η μεταφορά των αρμοδιοτήτων στους ορεινούς δήμους θα επιτρέψει την άμεση και αποτελεσματική διαχείριση των βοσκοτόπων, με τρόπο που θα ανταποκρίνεται στις άμεσες ανάγκες των κτηνοτρόφων και θα στηρίζει την τοπική οικονομία. Οι δήμοι, που βρίσκονται πιο κοντά στους χρήστες των βοσκοτόπων και έχουν άμεση επαφή μαζί τους, μπορούν να εξασφαλίσουν καλύτερη συντήρηση των υποδομών και ταχύτερη ανταπόκριση σε προβλήματα που ανακύπτουν. Επιπλέον, η μεταφορά της αρμοδιότητας θα πρέπει να συνοδεύεται από την παραχώρηση των αντίστοιχων πόρων, όπως τα μισθώματα, ώστε οι δήμοι να έχουν τη χρηματοδοτική δυνατότητα να αναλάβουν τις σχετικές ευθύνες.

Αυτή η θεσμική αλλαγή αποκαθιστά τη δικαιοσύνη για τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, που σήμερα αισθάνονται την αδικία λόγω της δυσλειτουργίας του υπάρχοντος καθεστώτος, το οποίο παραμελεί τις ανάγκες των κτηνοτρόφων και την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Παράλληλα, συνάδει με τις συνταγματικές δεσμεύσεις για ιδιαίτερη μέριμνα στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές, προστατεύοντας και προάγοντας την κτηνοτροφία, που αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής στις περιοχές αυτές.

4. Νέα αγροτική μεταρρύθμιση

Η ανάγκη για αγροτική μεταρρύθμιση είναι επιτακτική, ώστε η αγροτική γη να ανήκει σε αγρότες που τη χρησιμοποιούν, αντί να ενοικιάζεται σε μεγάλο ποσοστό (σήμερα στον Δήμο Πρεσπών πλησιάζει το 80%) από ανθρώπους που δεν είναι αγρότες και δεν διαμένουν καν στην περιοχή. Η μετακίνηση μεγάλου αριθμού κατοίκων από τις ορεινές περιοχές προς τις πόλεις είχε ως αποτέλεσμα η ιδιοκτησία της γης να ανήκει πλέον κατά πλειοψηφία σε μη μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι δεν ασχολούνται άμεσα με την αγροτική παραγωγή. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί σοβαρά εμπόδια στην οικονομική ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, καθώς η προστιθέμενη αξία που παράγεται από την τοπική γεωργία δεν παραμένει στην περιοχή. Οι τοπικοί αγρότες, που νοικιάζουν τη γη, επενδύουν και παράγουν, αλλά ένα μεγάλο μέρος του οικονομικού οφέλους διαφεύγει, πηγαίνοντας στους ιδιοκτήτες που ζουν σε αστικά κέντρα.

Αυτή η διαρροή εισοδήματος αποδυναμώνει την τοπική οικονομία και δυσχεραίνει τη βιωσιμότητα της αγροτικής δραστηριότητας, οδηγώντας συχνά σε ερήμωση των ορεινών περιοχών. Μια στοχευμένη αγροτική μεταρρύθμιση, που θα δίνει κίνητρα για την απόκτηση γης από τους αγρότες που την καλλιεργούν, θα ενισχύσει την οικονομική και κοινωνική συνοχή, θα αυξήσει το εισόδημα που παραμένει τοπικά και θα στηρίξει την αναστροφή της δημογραφικής πτώσης. Με αυτόν τον τρόπο, οι αγροτικές κοινότητες θα αποκτήσουν νέα δυναμική, καθιστώντας τις ορεινές περιοχές βιώσιμες και ελκυστικές για τους νέους και τις μελλοντικές γενιές.

5. Δημοτική Συγκοινωνία

Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας για τους ορεινούς δήμους να οργανώνουν και να εκτελούν τακτικά δρομολόγια συγκοινωνίας προς την έδρα της περιφερειακής ενότητας, καλύπτοντας τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών τους όπως ισχύει για νησιωτικούς Δήμους, κρίνεται αναγκαία. Η πρόταση αυτή απαντά σε ένα ουσιαστικό κενό που συχνά παρατηρείται, καθώς το υπάρχον σύστημα των ΚΤΕΛ δεν καλύπτει επαρκώς την ανάγκη για τακτική, δημόσια συγκοινωνία σε απομακρυσμένες περιοχές. Η απουσία συχνών δρομολογίων δυσχεραίνει την πρόσβαση σε υπηρεσίες, αγορές και ευκαιρίες που συγκεντρώνονται στα κεντρικά αστικά σημεία, επηρεάζοντας αρνητικά κυρίως φτωχά νοικοκυριά, νέους, ηλικιωμένους και άλλες ευάλωτες ομάδες που δεν διαθέτουν ιδιωτικό μέσο μεταφοράς.

Η δυνατότητα τοπικής συγκοινωνίας από τους δήμους, όχι μόνο θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και την ισότητα στην πρόσβαση, αλλά θα λειτουργήσει και ως αναπτυξιακό μέτρο για την τοπική οικονομία. Βελτιώνοντας τη μετακίνηση για τους επισκέπτες, ενισχύεται ο τουρισμός και προωθείται η επιχειρηματική δραστηριότητα στις απομακρυσμένες περιοχές. Παράλληλα, διευκολύνεται η καθημερινότητα των δημοτών και δημιουργείται ένα ελκυστικότερο περιβάλλον διαβίωσης, που υποστηρίζει τη συγκράτηση του πληθυσμού σε ορεινούς και αγροτικούς δήμους. Με την παροχή αυτής της δυνατότητας, οι δήμοι θα είναι σε θέση να καλύψουν ένα διαρκές αίτημα των τοπικών κοινωνιών και να συμβάλλουν στην ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής τους. θέλετε να προσαρμόσετε τον πίνακα περιεχομένων σας ακόμη περισσότερο, δοκιμάστε το.

6. Ενδυνάμωση γυναικείας επιχειρηματικότητας

Η εφαρμογή προγραμμάτων ενδυνάμωσης των γυναικών σε ορεινές περιοχές, με επίκεντρο την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την προώθηση της επιχειρηματικότητας, θα συμβάλει στην απόκτηση οικονομικής ανεξαρτησίας από τις γυναίκες, ενισχύοντας παράλληλα τη συμμετοχή τους στην τοπική οικονομία και τη λήψη αποφάσεων. Η στοχευμένη υποστήριξη μέσω εκπαιδευτικών και επαγγελματικών ευκαιριών θα επιτρέψει στις γυναίκες να αναπτύξουν δεξιότητες, να αξιοποιήσουν τις τοπικές δυνατότητες και να δημιουργήσουν βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες.

Η ενδυνάμωση των γυναικών είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στις ορεινές περιοχές, όπου παρατηρείται ανισορροπία φύλων στις δυναμικές ηλικίες, καθώς πολλοί νέοι εγκαταλείπουν την περιοχή λόγω έλλειψης ευκαιριών. Ενθαρρύνοντας τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και τη συμμετοχή στην κοινότητα, η πολιτική αυτή συμβάλλει στη συγκράτηση και την ενίσχυση του πληθυσμού, δημιουργώντας ένα πιο ισορροπημένο και βιώσιμο κοινωνικό περιβάλλον. Τέτοιου είδους προγράμματα μπορούν να υλοποιηθούν με συνεργασία των τοπικών αρχών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και οργανώσεων που υποστηρίζουν την ανάπτυξη στις αγροτικές και ορεινές περιοχές, συμβάλλοντας συνολικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αυτών των περιοχών.