ΜΠΑΜΠΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ*: «Η ευκαιρία επαναφοράς της αυτοδιοίκησης στον θεσμικό της ρόλο λέγεται Χάρης Δούκας»

Αναμφίβολα, η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί πλέον έναν σύγχρονο θεσμό με ισχυρό πολιτικό, διοικητικό και αναπτυξιακό ρόλο στην γενικότερη πολιτειακή λειτουργία. Μια σειρά ρηξικέλευθων αυτοδιοικητικών μεταρρυθμίσεων των δεκαετιών του 1980 και του 1990 αλλά και το 2010 με το πρόγραμμα Καλλικράτης μεταμόρφωσαν 6.000 αναιμικούς ΟΤΑ σε 332 δυναμικούς αποκεντρωμένους λειτουργικούς μηχανισμούς.
Η διαπίστωση αυτή δεν αμφισβητείται πλέον ούτε κι από όσους στο παρελθόν σήκωναν πύρινα λάβαρα αντίστασης για τις περισσότερες εξ αυτών των μεταρρυθμίσεων. Οι αρνητές του αυτοδιοικητικού εκσυγχρονισμού, ούτε το «σχέδιο Καποδίστριας» κατάργησαν ούτε το «πρόγραμμα Καλλικράτης» ακύρωσαν. Δυστυχώς όμως φρόντισαν με τις παρεμβάσεις τους, όχι να βελτιώσουν τις όποιες αρρυθμίες και δυσλειτουργίες σημειώθηκαν στην πράξη, αλλά να αναστήσουν συνθήκες πολιτικής πατρωνίας του αυτοδιοικητικού θεσμού για μικροκομματικούς λόγους.
Με πρόσχημα την «κυβερνησιμότητα» η αυτοδιοίκηση εξοντώθηκε θεσμικά οπισθοχωρώντας τόσο στο πεδίο της δημοκρατικής λειτουργίας όσο και της διάφανης διαχείρισης. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ξηλώθηκαν, αλλοιώθηκαν και εκφυλίστηκαν:
οι ασφαλιστικές δικλείδες μεγέθυνσης και εδραίωσης του δημοκρατικού και πλουραλιστικού τρόπου λειτουργίας των Δήμων
οι προϋποθέσεις που συνέτειναν στην επιχειρησιακή τους δράση σύμφωνα με τις αρχές τις επικουρικότητας και της εγγύτητας
οι θεσμοθετημένοι κανόνες αποκατάστασης της κρατούσας αρνητικής εικόνας σε ζητήματα διαφθοράς
οι βασικές εγγυητικές αρχές ισονομίας και ισότιμης μεταχείρισης των πολιτών
Αποδείχθηκε τα τελευταία χρόνια ότι, απέναντι σ’ αυτές τις εξελίξεις, η Αυτοδιοίκηση στερείται ηγεσίας. Την τελευταία πενταετία, μόνο δυο φορές ανέβασε τους τόνους: τόσο το 2019 όσο και τώρα, το 2024, οι φωνές της επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στην διεκδίκηση της κομματικής ευλογίας για την προεδρική καρέκλα της ΚΕΔΕ. Την αντιμεταρρυθμιστική πλημμύρα την ήπιε όλη αδιαμαρτύρητα.
Μετά από 40 χρόνια γόνιμων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών θα αφεθεί ο θεσμός να συνεχίσει το ολισθηρό πισωγύρισμα με άμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες; Ποιος πιστεύει ότι οι ελλείψεις και οι χρόνιες επιδιώξεις της αυτοδιοίκησης μπορούν να εκπληρωθούν όταν η ηγεσία της φιλοδοξεί να συμπεριφέρεται ως κυβερνητικός βαστάζος;
Οι πρόσφατα εκλεγμένοι αιρετοί έχουν χρέος ασφαλώς να υπερασπίζονται και να λειτουργούν υπέρ των τοπικών τους κοινωνιών. Αυτός ο στόχος όμως είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την επιδιωκόμενη αυτοδιοικητική ολοκλήρωση του θεσμού, η οποία αποτελεί αέναη διαδικασία, καθοριζόμενη διαρκώς από τις μεταλλασσόμενες και εξελισσόμενες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές κλπ ανάγκες και προτεραιότητες.
Συνεπώς, αυτή τη φορά τα αυτοδιοικητικά στελέχη έχουν μια επιπρόσθετη βαριά ευθύνη και υποχρέωση: η προάσπιση των τοπικών τους κοινωνιών περνάει πρωτίστως μέσα από την προάσπιση της ίδιας της αυτοδιοίκησης. Έχουν χρέος έναντι του ρόλου που τους ανέθεσαν οι δημότες τους και του θεσμού που υπηρετούν να παραμερίσουν τις κυβερνητικές σειρήνες και τις κομματικές επιδιώξεις προτάσσοντας το συμφέρον και το μέλλον της αυτοδιοίκησης. Έχουν χρέος να βάλουν φρένο στην κατηφόρα και την οπισθοδρόμηση δίνοντας εντολή σε μια νέα ηγεσία, αποφασισμένη να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας.
Αυτή η ευκαιρία για την επαναφορά της αυτοδιοίκησης στον θεσμικά ωφέλιμο για την ελληνική κοινωνία ρόλο λέγεται Χάρης Δούκας.
Να μην την αφήσουμε να χαθεί!

*πρώην Δήμαρχος Σοφάδων,
μέλος ΔΣ ΠΕΔ Θεσσαλίας 2011-2019,
μέλος Επιτροπής Αγροτικών Υποθέσεων της ΚΕΔΕ