Είναι ο γκουρού της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα, οικονομολόγος και πρωην καθηγητής ΑΤΕΙ. Ο Γιάννης Θεοδώρου είναι υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος στην Εύβοια, με την παράταξη του Λουκά Αποστολίδη. Διαβάστε μια διαφορετική συνέντευξη που έδωσε στο OTAnews.

Ερώτηση: Ποιοι είναι οι λόγοι που σας ώθησαν να συμμετάσχετε ως υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος;

Απάντηση: Κατ’ αρχήν θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ανάπτυξη και προώθηση της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας, την οποία υπηρετώ 12 χρόνια τώρα, βασίζεται στην ενεργοποίηση όλου του κοινωνικού κεφαλαίου και όχι μόνο του εργατικού δυναμικού. Από την άποψη αυτή έχει από τη φύση της κινηματικό χαρακτήρα από κάτω προς τα πάνω, είναι δηλαδή μια διαδικασία ενεργοποίησης της Κοινωνίας των Πολιτών για την αντιμετώπιση υπαρκτών και συνεχώς διογκούμενων κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών προβλημάτων. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι οι διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές τεκμηριώνουν απόλυτα το γεγονός ότι η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι απόλυτα συνυφασμένες και ενδυναμώνονται σε σχέση με το κατά πόσο και πως εμπλέκεται και συνηγορεί έμπρακτα η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, γιατί οι φορείς Κ.Αλ.Ο. έχουν βασικό χαρακτηριστικό την τοπικότητα δράσης τους. Είναι αυτό που κάθε φορά τονίζω – και νομίζω δεν είναι υπερβολή – ότι χωρίς την Τ.Α. δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική οικονομία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα και απόδειξη είναι ο Δήμος της Βαρκελώνης στην Ισπανία, όπου η κοινωνική οικονομία έχει ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ της χώρας αυτής, ενώ στην Ελλάδα βρίσκεται στο 1%, περίπου. Ένα τρίτο στοιχείο είναι τα μεγάλα περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα της Στερεάς Ελλάδας και ειδικότερα της Εύβοιας, όπου πολιτεύομαι, ως απόρροια αφενός των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημμύρες) και αφετέρου των πολιτικών που ασκούνται από την απερχόμενη Περιφερειακή Αρχή (αναιτιολόγητη διαγραφή πόρων 6.177.000 του ΠΕΠ που προορίζονταν για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας). Δυστυχώς Περιφερειακή Αρχή Στερεάς Ελλάδας και κοινωνική επιχειρηματικότητα έχουν καταστεί δύο αντίρροπες έννοιες, με αποκλειστική ευθύνη του απερχόμενου Περιφερειάρχη.

Ερώτηση: Τι μπορεί να προσφέρει σήμερα η κοινωνική οικονομία στους πολίτες;

Κατ’ αρχήν η κοινωνική επιχειρηματικότητα όπως εκφράζεται από τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις ή και άλλες νομικές μορφές, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, στη δημιουργία διατηρήσιμων και χωρίς αποκλεισμούς προτύπων κοινω­νικοοικονομικής ανάπτυξης, που βασίζεται στον καταμερισμό ρόλων και ευθυνών ανάμεσα στην αγορά, το κράτος και τον «τρίτο τομέα», αφού οι φορείς Κ.Αλ.Ο.:

– Διακρίνονται από τοπική και ανθρωποκεντρική διάσταση και ανθεκτικότητα, καλύπτοντας πρωτίστως υπαρκτές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών (κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές), για το λόγο ότι δεν επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση και προσπόριση οικονομικού οφέλους το μεγαλύτερο ποσοστό του οποίου διαχέεται σε αυτές.

– Χαρακτηρίζονται από περιορισμένη ή μηδενική διανομή κερδών και πλεονασμάτων, τα οποία διατίθενται για την, με γεωμετρική πρόοδο, δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διεύρυνση της παραγωγικής τους δραστηριότητας σε, κατά βάση, νέα μη κερδοφόρα πεδία επιχειρηματικότητας για τη συμβατική – ιδιωτική οικονομία και όπου το κράτος υστερεί στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών.

– Έχουν την ικανότητα εντοπισμού αναδυόμενων τοπικών αναγκών, λόγω της εγγύτητάς τους με τους χρήστες, στις ανάγκες των τοπι­κών κοινοτήτων και στο τοπικό περιβάλλον και της συμμετοχής πολλών ενδιαφερομένων μερών (μέλη, εργαζόμενοι, πελάτες, εθελοντές, εργατικό δυναμικό, τοπικές επιχειρήσεις και υπηρεσίες, υφιστάμενοι συνεταιρισμοί, κ.α.), ώστε να αφουγκράζο­νται αυτές τις ανάγκες και με ευελιξία να αναπτύσσουν και παρέχουν καινοτόμες λύσεις στην οργάνωση ή αναδιοργάνωση τοπικών οικονομιών και κοινωνιών.

– Εισάγουν νέα επιχειρηματικά πρό­τυπα με κοινωνικές καινοτομίες, επιφέροντας αλλαγές στις αλυσίδες αξίας, με την ενεργοποίηση του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου και την αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων τοπικών πόρων και τη διαφοροποίηση των διαδικασιών παραγωγής και διάθεσης αγαθών και υπηρε­σιών.

– Προωθούν την εξυπηρέτηση των μελών τους, το συλλογικό όφελος, την αειφόρο ανάπτυξη, τη δημιουργία μετρήσιμου θετικού αντίκτυπου σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο για τις τοπικές κοινωνίες και την άρση χωρικών και κοινωνικών ανισοτήτων, ενεργοποιώντας το σύνολο των τοπικών πληθυσμών (ανθρώπινο δυναμικό ανεξαρτήτως εκπαιδευτικού επιπέδου ή εργασιακής κατάστασης, ειδικές και ευάλωτες ομάδες, νέους, γυναίκες).

– Παρουσιάζουν αποδεδειγμένα ανθεκτικότητα σε οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις που οι ανάγκες της κοινωνίας, ως συνόλου, αυξάνονται (βλ. πανδημίες, οικονομικές κρίσεις, φυσικές καταστροφές, κ.α.).

Συμπερασματικά, η ανθρωποκεντρική διάσταση των φορέων κοινωνικής οικονομίας, σε συνδυασμό με την επιχειρηματική τους φύση (διαφοροποιημένο και ευέλικτο μοντέλο), τις κοινωνικές καινοτομίες που είναι σε θέση να αναπτύσσουν και τη δυνατότητα ενεργοποίησης του συνόλου του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου, στοχεύουν στην αντιμε­τώπιση αναπτυξιακών, κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Στη δημιουργία νέων εξειδικευμένων και βιώσιμων θέσεων εργασίας και σε νέους τομείς βασισμένους στα τοπικά χαρακτηριστικά, πλεονεκτήματα και ανάγκες. Στην τοπική διάθεση και αναδιανομή του όποιου παραγόμενου πλούτου. Στην άρση χωρικών και κοινωνικών ανισοτήτων και επίτευξη κοινωνικής συνοχής, που συναποτελούν βασικούς παράγοντες τοπικής βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Στον περιορισμό της εσωτερικής μετανάστευσης με τη συγκράτηση και ενεργοποίηση νέων και εργατικού δυναμικού, αλλά και ομάδων του πληθυσμού που αντιμετωπίζουν προβλήματα ένταξης ή περιθωριοποιούνται από την αγορά εργασίας και συνακόλουθα από την κοινωνική και οικονομική ζωή. Στην περιστολή των δυσμενών επιπτώσεων της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης από φυσικές καταστροφές, με ένα διαφορετικό προς το εφαρμοζόμενο πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης.  Στην προσβασιμότητα σε είδη πρώτης ανάγκης, ιδίως των ασθενέστερων οικονομικά ομάδων του πληθυσμού και στη διασφάλιση των δικαιωμάτων περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργαζομένων.

Ερώτηση: Σε τι στοχεύετε και τι προσδοκάτε από την συμμετοχή σας στις αυτοδιοικητικές εκλογές;

Μια από τις προτεραιότητέςμου, ως υποψήφιου Περιφερειακού Συμβούλου, είναι η δημιουργία Κέντρων Στήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Στερεά Ελλάδα. Ήδη, ως Ένωση Φορέων Κ.Αλ.Ο. Στερεάς Ελλάδας, της οποίας είμαι Πρόεδρος του Δ.Σ., δημιουργήσαμε ένα τέτοιο κέντρο στην πολύπαθη Βόρεια Εύβοια, περιοχή όπου αποδείχτηκε περίτρανα – μετά από πολλούς πειραματισμούς- ότι βασικότερος μοχλός τοπικής οικονομικής ανάπτυξης είναι η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία. Προσφέρουμε δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κάθε είδους υποστήριξης υφιστάμενων και υπό ίδρυση φορέων κοινωνικής οικονομίας, με απώτερο στόχο τη δημιουργία θερμοκοιτίδας για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας, αλλά και ως καλής πρακτικής που να μπορεί να εφαρμοστεί ανάλογα και σε άλλες «ευαίσθητες» περιοχές. Εδώ να σημειώσω κάτι σημαντικό, ότι δηλαδή αυτό έγινε εφικτό με την παραχώρηση χώρου από τον οικείο Δήμο και παρά το γεγονός ότι η πολιτεία ήταν και είναι απούσα, η δε περιφερειακή αρχή αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει με ένα πολύ μικρό ποσό τη λειτουργία του, αν και, όπως προανέφερα, διέθεσε σκανδαλωδώς τους πόρους της κοινωνικής οικονομίας σε ημέτερους για ψηφοθηρικούς λόγους.

Εξίσου βασική προτεραιότητά μου είναι η διασφάλιση  της κοινωνικής προστασίας με κοινωνικά καινοτόμες ποιοτικές και προσιτές υπηρεσίες μέσω της δημιουργίας Περιφερειακού Δικτύου Κοινωνικής Ανθεκτικότητας και Καινοτομίας, σε συνεργασία με τους φορείς Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας, της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας και της Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ). Με την αξιοποίηση των νόμων 4430/2016 και 4412/2016 για τη σύναψη συμβάσεων έργου και κοινωνικής αναφοράς μεταξύ κοινωνικών επιχειρήσεων και δήμων ή/και της παραχώρησης σχολαζόντων παγίων τους για την οργανωμένη εγκατάσταση και προς το κοινοτικό και κοινωνικό όφελος από φορείς της κοινωνικής οικονομίας. Με την προώθηση και ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση δυσμενών επιπτώσεων της περιβαλλοντικής κρίσης από φυσικές καταστροφές, με ένα διαφορετικό προς τα εφαρμοζόμενα πρότυπα μοντέλο (π.χ. μοντέλο του Aspomonte Καλαβρίας Ιταλίας), ιδιαίτερα σε πληγείσες από φυσικές καταστροφές περιοχές (βλ. Βόρεια Εύβοια, κ.α.). Την ανάδειξη/προώθηση του πλούσιου πολιτιστικού αποθέματος της Στερεάς Ελλάδας. Την αντιμετώπιση της φτώχειας, των κοινωνικών ανισοτήτων, του κοινωνικού αποκλεισμού, της ανεργίας, της έλλειψης ευκαιριών για νέους και ευάλωτες ομάδες, της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, της οικονομίας εγγύτητας, της κυκλικής οικονομίας, της γυναικείας επιχειρηματικότητας, κ.α. Με την αξιοποίηση του νόμου 4430/2016 για την πρόσβαση των νέων στη προσιτή στέγαση με την δημιουργία κοινωνικών κατοικιών μέσω της κοινωνικής οικονομίας και του Ταμείου Ανάκαμψης, κατά τα επιτυχημένα ευρωπαϊκά πρότυπα (βλ. Πορτογαλία). Με την αξιοποίηση του νόμου 4513/2018 για την  αυτοπαραγωγή ενέργειας, τη μείωση της ενεργειακής φτώχειας και του θεμελιώδους δικαιώματος κάθε πολίτη στη χρήση της ενέργειας, ως κοινού αγαθού (Ενεργειακές Κοινότητες). Με τη δημιουργία μηχανισμών εντοπισμού και ψηφιακής καταγραφής πολιτών που χρήζουν διαμεσολάβησης/ υποστήριξης στην πρόσβασή τους σε πολιτικές κοινωνικής αρωγής, πρόνοιας και εργασιακής ένταξης (παιδιών, νέων, μονογονέων, ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις και μειονεκτούντων ως προς την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας) και γενικά στη δημιουργία προϋποθέσεων για την ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή την ατόμων που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες.

Συμπερασματικά ευελπιστώ σε μια ανθρώπινη Στερεά Ελλάδα με τη διευκόλυνση πρόσβασης σε δημόσια αγαθά για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών, την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, της ανεργίας, του δημογραφικού προβλήματος, των κοινωνικών και χωρικών ανισοτήτων, καθώς και της πραγματικής και όχι μόνο επιδοματικής υποστήριξης ευπαθών κοινωνικά ομάδων.

Ερώτηση: Πως βλέπετε το μέλλον της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα;

Αν αναλογιστούμε ότι το νομοθετικό πλαίσιο, οι ενωσιακοί πόροι και οι καλές και εφαρμόσιμες Ευρωπαϊκές πρακτικές υπάρχουν και αν δεν συνεχιστεί η υφαρπαγή των πόρων που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την κοινωνική επιχειρηματικότητα χάριν της εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων  με πολιτικές αυθαιρεσιών και ηθελημένης άγνοιας, νομοτελειακά η κοινωνική οικονομία θα αναπτυχθεί και στην Ελλάδα, με ορατά και απτά αποτελέσματα και μετρήσιμο κοινωνικό αντίκτυπο. Ήδη ως κίνημα της κοινωνίας των πολιτών συγκροτείται. Δημιουργήθηκαν Περιφερειακές Ενώσεις που αποτελούν θεσμικούς φορείς, συστάθηκε η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Φορέων Κ.ΑΛ.Ο., που έγινε μέλος του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Social Economy Europe. Χρειάζεται συνεργατισμός, πολύ δουλειά και αυτοδιοικητικοί ηγήτορες με θετική αντιμετώπιση της Κ.Αλ.Ο. Ευελπιστούμε……

Ο Γιάννης Β. Θεοδώρου, είναι Οικονομολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές ΜSc, «Social and Solidarity Economy και MEd, Studies in Education, πρώην καθηγητής ΑΤΕΙ, Πρόεδρος της Ένωσης Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. Στερεάς Ελλάδας και Αντιπρόεδρος της ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο.