Η ανάγκη χάραξης μιας Εθνικής Ναυτιλιακής Στρατηγικής

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΒΑΤΗΓΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ
Από το έτος 2020 κυριαρχούν στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο τα άρθρα που αποτυπώνουν τους προβληματισμούς και τις έντονες ανησυχίες της ναυτιλιακής κοινότητας και ιδιαίτερα του τομέα της Επιβατηγού Ναυτιλίας για τις επιπτώσεις που είχε και εξακολουθεί να έχει από την πανδημία του COVID-19. Σήμερα έρχονται να προστεθούν και τα τεράστια προβλήματα της ενεργειακής κρίσης και όχι μόνο, που προκλήθηκαν από την πολεμική σύρραξη στην καρδιά της Ευρώπης.

Αυτονόητο είναι ότι για την χώρα μας όταν η κρίση κτυπά βάναυσα την ακτοπλοΐα μας, εξίσου δυσανάλογα αρνητικές θα είναι οι επιδράσεις της , για τους κατοίκους τους των νησιών μας και τον τουρισμό. Τα νησιά φιλοξενούν το 70% του τουρισμού της χώρας μας.

Περιττό να επισημανθεί ότι η ναυτιλία μας λειτούργησε ομαλά και αποτελεσματικά και σε περιόδους κρίσεων και αυτό γιατί εκτός της «Ναυτοσύνης» διέθεσαν ίδιους επενδυτικούς πόρους σε σκοπούς στήριξης της ναυτιλίας.

Η «ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα» συνέβαλλε και εξακολουθεί να συμβάλλει με δικούς της πόρους σε επενδύσεις, στην προσέλκυση επενδύσεων και των τριών τομέων παραγωγής, (τον πρωτογενή, τον δευτερογενή και τον τριτογενή), στη συνοχή, στην εθνική και κοινοτική εδαφική συνέχεια, στη συμμετοχή της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης των νησιωτικών μας περιοχών και να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις του παγκόσμιου δείκτη.

Η ανάπτυξη των νησιών μας, οι συνδέσεις με την ηπειρωτική χώρα, οι διασυνδέσεις των και η κινητικότητα στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στην ακτοπλοΐα. Από τα 95 νησιά που εξυπηρετούνται με τα ακτοπλοϊκά πλοία, μόνο τα 25 διαθέτουν αεροδρόμιο. Το σύνολο της τροφοδοσίας των νησιών αλλά και γενικά των θαλασσίων ενδο- εμπορευματικών αναγκών της χώρας ομοίως εξυπηρετούνται με τα ακτοπλοϊκά πλοία.

Η ακτοπλοΐα ουσιαστικά έχει την τελική ευθύνη για την εξυπηρέτηση των νησιών. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε εναλλακτικές λύσεις εξυπηρέτησης ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων και κυρίως όταν το κόστος των καυσίμων, αυξάνεται υπερβολικά. Υπολογίζεται ότι για την κάλυψη του κόστους των καυσίμων δαπανάται σήμερα μέχρι και το 60% περίπου των καθαρών ναύλων που εισπράττονται. Η ενεργειακή κρίση ως μάστιγα για όλο τον κόσμο, επηρεάζει την επιβατηγό ναυτιλία σίγουρα στον μέγιστο βαθμό απ’ οποιονδήποτε άλλο παραγωγικό κλάδο.

Εάν θέλουμε τις υπηρεσίες της ακτοπλοΐας στο σημερινό πολύ καλό επίπεδο, θα πρέπει να εφαρμοστούν ανάλογα αποτελεσματικά μέτρα, στήριξης και χρηματοδότησης στοχευόμενων πολιτικών, βιώσιμων και καινοτόμων μέσων και τρόπων θαλασσίων μεταφοράς. Μέτρων που θα συμβάλλουν αφενός στην επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων της Ε.Ε. και αφετέρου για την χώρα μας θα αποτελούν στον τομέα της ναυτιλίας στόχοι πρωτοπορίας, ανάπτυξης και αειφορίας που δεν θα βασίζονται σε επιδοματικές πολιτικές που λαμβάνονται κυρίως σε περιόδους κρίσεων.

Είναι γεγονός, ότι η αύξηση των ναύλων δεν αποτελεί και την ιδανική λύση για την αντιμετώπιση κρίσεων (πανδημίας και ενεργειακής κρίσης) γιατί επηρεάζει αρνητικά τις μεταφορικές ροές , την κινητικότατα των νησιών μας και τον νησιωτικό ή θαλάσσιο τουρισμό. Η εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στην σταθερότητα των ναύλων της ακτοπλοΐας όπως έχει συμβεί και με άλλα τιμολόγια κοινωνικών υπηρεσιών δίνουν στον κλάδο την απαραίτητη βάση στήριξης.

Να σημειώσουμε, ότι στην ακτοπλοΐα επιβάλλονται υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας όπως του χρόνου δρομολόγησης, έγκρισης διακοπής ή αλλαγής δρομολογίων χωρίς η πολιτεία να στηρίζει, ανάλογα το σύστημα αυτό επιβολής υποχρεώσεων στις επιχειρήσεις .

Ουσιαστικά τα δρομολογημένα πλοία παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες και αναπτυξιακό έργο κοινοτικού και εθνικού χαρακτήρα, στον τουρισμό και στην ανάπτυξη και μάλιστα με τη διάθεση ίδιων πόρων. Δεν νοείται άσκηση νησιωτικής πολιτικής χωρίς την προσφορά υψηλών και σταθερών υπηρεσιών ακτοπλοϊκής σύνδεσης και διασύνδεσης των νησιών μας.

Στην ακτοπλοΐα, η αρνητική επίδραση από την πανδημία λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν στις μεταφορές και τις μετακινήσεις ήταν η πλέον ζημιογόνα έναντι άλλων κλάδων και αυτό επειδή λειτουργούσε ως κλάδος υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας αγοράς αλλά με έλλειψη μεταφορικού έργου λόγω των επιβληθέντων από το κράτος των περιοριστικών μέτρων στην μεταφορά επιβατών. Οι επιχειρήσεις μαζί με το ανθρώπινο δυναμικό τους συνεχίζουν να στηρίζουν από κάθε πλευρά το επιβατικό σύστημα μεταφορών για να συνεχίσουν τα πλοία να ταξιδεύουν και να βρίσκονται ενεργά στην αγορά ενόψει της πολυπόθητης αναστροφής του κλίματος.

Είναι γνωστό στο χώρο της επιβατηγού ναυτιλίας, ότι τα τελευταία δυο έτη στη ζήτηση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στην Ελλάδα (κλάδος θαλασσίων μεταφορών με προκαθορισμένες ιδιομορφίες όπως αυτές της εποχικότητας, σταθερού υψηλού κόστους, άγονων γραμμών) προστέθηκε το τελευταίο χρονικό διάστημα και η υπερβολική αύξηση της τιμής των καυσίμων.

Ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κατά την πρόσφατη συνάντηση με τη νέα διοίκηση του συνδέσμου των ακτοπλόων (ΣΕΕΝ) αναγνώρισε ότι η ενεργειακή κρίση αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα, επισημαίνοντας παράλληλα ότι απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή λόγω του εθνικού ρόλου της ακτοπλοΐας για την χώρα μας. Επίσης, ανέφερε ότι το Υπουργείο αναλαμβάνει πρωτοβουλία να συζητήσει το θέμα και με τα συναρμόδια Υπουργεία, ώστε να εξετασθεί η υλοποίηση δέσμης μέτρων τα οποία θα βελτιώσουν την κατάσταση. Από τη συνάντηση προέκυψε ότι η Πολιτεία και η επιβατηγός ναυτιλία έχουν ως κοινό στόχο τη διασφάλιση επαρκών τακτικών και αξιόπιστων θαλασσίων συγκοινωνιών για να προσφέρουν το απαιτούμενο επίπεδο στήριξης στην εθνικής μας οικονομία και στον τουρισμό.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Επειδή η συνεισφορά της ναυτιλίας στην ελληνική οικονομία ξεπερνάει κατά πολύ την οικονομική δραστηριότητα του ιδίου του κλάδου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η σημασία της προσφοράς αυτής στη διαμόρφωση του γενικότερου σχεδιασμού, πάντα με την κεντρική συντονιστική δράση του Υ.ΝΑ.Ν.Π. με την κατά περίπτωση συμμετοχή και άλλων συναρμόδιων Υπουργείων.

Πριν σχεδόν 25 χρόνια ΥΕΝ συστήθηκε μια άτυπη μεικτή ολιγομελής επιτροπή στην οποία συμμετείχε ο αείμνηστος Ανδρέας Ποταμιάνος, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (τότε με την επωνυμία Ένωση Εφοπλιστών Επιβατηγών Πλοίων), κατόπιν κοινής πρωτοβουλίας με το ΥΕΝ, για την επίλυση ζητημάτων της επιβατηγού ναυτιλίας και άλλων συναρμοδιότητας όπως του Υπουργείου Οικονομικών , Εργασίας και ΥΠΕΧΩΔΕ. Η συγκρότησης της άτυπης αυτής ολιγομελούς μεικτής δομής στελεχών από το ΥΕΝ και την Επιβατηγό Ναυτιλία ήταν μια πράξη ναυτιλιακής πολιτικής συντονισμού και ανάληψης δράσης από το καταρχήν αρμόδιο Υπουργείο Ναυτιλίας, η οποία εκπλήρωσε το έργο της με την άμεση συνάντηση με τους συναρμόδιους Υπουργούς και τους υπηρεσιακούς παράγοντες μέσα σε δυο ημέρες,- για την οποία σημειώνεται ότι αν και δεν υπήρξε έκτακτη κατάσταση-, υπήρξαν αποτελέσματα στήριξης και επίλυσης ζητημάτων που απασχολούσαν την επιβατηγό ναυτιλία.

Η ανάγκη αποτελεσματικότερης και αποδοτικότερης ελληνικής ναυτιλίας, παραγωγικός τομέας με ιδιαίτερη εθνική βαρύτητα και κυρίως στον παγκόσμιο σύστημα μεταφορών, απαιτεί την ορθολογική και λιτή αναδιάρθρωση των οργανωτικών δομών Υπουργείων και φορέων τους στη βάση των σύγχρονων αρχών οργάνωσης, όπως είναι η αρχή της επικουρικότητας, της συλλογικότητας, η αρχή της ελάχιστης διάσπασης των αρμοδιοτήτων και της αποφυγής των «ναυτιλιακών επικαλύψεων» τους.

Οι αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις, απορροφήσεις, πολυδιασπάσεις, καταργήσεις επανασυστάσεις και ανακατανομές των αρμοδιοτήτων Υπουργείων, δημιουργίας θέσεων και σύστασης πολυμελών συμβουλίων ή επιτροπών, σύστησε πολυμελή όργανα με επικαλύψεις τα οποία αρκετά βρίσκονται σε αδράνεια ή είχαν μόνο μια- δυο συνεδριάσεις τα οποία δεν επίλυσαν τη χρόνια παθογένεια της δυσλειτουργίας στη διαμόρφωση της εθνικής ναυτιλιακής πολιτικής μέσω της έκφρασης γνωμοδοτικών διαδικασιών που θα είχε προστιθέμενη αξία σε επίπεδο φορέων ή επιτροπών διαβούλευσης, έργου παροχής γνωμοδότησης ή εισήγησης σε αποφασιστικά ανώτατα κυβερνητικά συμβούλια ή επιτροπές που .

Αξίζει στο σημείο αυτό για τα θέματα χάραξης ναυτιλιακής πολιτικής να απαριθμήσουμε συμβούλια ή επιτροπές του ΥΝΑΝΠ, χωρίς αναφορά σε άλλα συμβούλια ή επιτροπές άλλων συναρμόδιων Υπουργείων, σε επίπεδο Γενικών Γραμματέων του όπως: Το Συμβούλιο Εμπορικού Ναυτικού (Σ.Ε.Ν.) με οκτώ μέλη, το Συμβούλιο Επιβατικών Μεταφορών Νήσων με 10 μέλη, το Συμβούλιο Χρηστών Λιμένων (Σ.Χ.Λ.) με δεκατρία μέλη, την Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (Ε.Σ.Α.Λ.), με τα δεκατέσσερα μέλη (12 και 2 άνευ ψήφου) εκ των οποίων 10 εκπρόσωποι 9 Υπουργείων (το ΥΝΑΝΠ έχει 2 εκπροσώπους), το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών (Σ.Α.Σ.) με 21 μέλη και την Εθνική Συντονιστική Επιτροπή Κρουαζιέρας (Ε.Σ.Ε.Κ) με τα είκοσι οκτώ μέλη.

Αναμφισβήτητα σημαντικό και αξιέπαινο το έργο τους ως προς την διευκόλυνση άσκησης ναυτιλιακής πολιτικής.

ΧΑΡΑΞΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

Για τη χάραξη όμως της ναυτιλιακής στρατηγικής θα είχε αξία και συνεισφορά η εισήγηση διαμορφωμένων και αποκρυσταλλωμένων απόψεων ή συγκερασμού ή η έκφραση συνισταμένης γνώμης, μέσω λιτών και ευέλικτων οργανωτικών σχημάτων, ανάλογης συμμετοχής των φορέων- μελών με βάση την ουσία των αρμοδιοτήτων τους ή των σκοπών τους και άμεσης συσχέτισης με το θεματικό αντικείμενο της συνεδρίασης .

Η χάραξη της εθνικής ναυτιλιακής στρατηγικής θα πρέπει υπηρετεί την εκάστοτε κυβερνητική επιλογή και να ικανοποιεί τη γενικότερη βούληση των άμεσα εμπλεκόμενων για ένα νέο πρότυπο στα ζητήματα της ναυτιλίας μας, στην οργάνωση και στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και των σχέσεων της συνεργασίας της και συνέργειας με την ευρύτερη ναυτιλιακή κοινότητα.

Να αναφέρουμε και δύο προκλήσεις που θα επηρεάσουν όλη τη ναυτιλία, αφού είναι ο τομέας που από την λήψη μέτρων ήδη πλήττεται δυσανάλογα σε σχέση με τη συμμετοχή της στην επιβάρυνση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Να σημειώσουμε ότι η περιβαλλοντική ανησυχία και ευαισθησία της «ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας» αποτυπώθηκε δυναμικά, έναντι άλλων κλάδων επιχειρήσεων, με έμπρακτες πολιτικές αειφόρας ναυτιλιακής ανάπτυξης και προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Η μία πρόκληση αφορά στην πρόταση που έχει τεθεί από βιομηχανικά και οικονομικά αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. χώρες που δεν έχουν ανεπτυγμένες τις ναυτιλιακές δραστηριότητες για τη μείωση των εκπομπών CO2 και η δεύτερη πρόκληση αφορά στην ανάγκη σταδιακής ανανέωσης των πλοίων κυρίως αυτών που είναι δρομολογημένα.

Στο πλαίσιο αυτό η σύσταση μιας διυπουργική δομής – υποστήριξης των ναυτιλιακών υποθέσεων κυρίως με την υπερπήδηση γραφειοκρατικών διαδικασιών και εμποδίων για την λήψη άμεσων αποφάσεων κατά προτεραιότητα στις περιπτώσεις κρίσεων, όπως είναι σήμερα αυτή της πανδημίας ή της ενεργειακής που βρίσκονται σε όξυνση σήμερα.

Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου βεβαίως και βοήθησαν ως προς την λήψη άμεσων αποφάσεων κυρίως όταν δεν έχουμε πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων. Με την ενεργειακή κρίση και τα καύσιμα δεν είναι το ίδιο. Δεν μπορεί μόνος του ο Υπουργός Ναυτιλίας να αντιμετωπίσει το ζήτημα του διπλασιασμού της τιμής των καυσίμων χωρίς την συνδρομή του οικονομικού επιτελείου μιας κυβέρνησης. Χρειάζονται συνδυασμένα μέτρα, τα οποία δεν μπορούν να αποφασίσουν οι εκπρόσωποι των διαφόρων υπουργείων στις «Επιτροπές», αλλά μόνο οι ίδιοι οι συναρμόδιοι υπουργοί με επισπεύδοντα την Υπουργό Ναυτιλίας και την τελική έγκριση του εκάστοτε Πρωθυπουργού.

Η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου διυπουργικού αποφασιστικού οργάνου για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και αναγκών αναμένεται ότι θα εξυπηρετήσει τα συναρμόδια Υπουργεία, τους φορείς και τις δομές ναυτιλίας, ενώ από τις θεσμικές συνέργειες θα επιτευχθούν ένας πολύ καλύτερος συντονισμός των πολιτικών, μια αποτελεσματικότερη διοίκηση, οικονομίες κλίμακας και οφέλη.

Παράλληλα θα υπάρξει ανταπόκριση στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και της σημερινής αναδιάρθρωσης των δημοσίων υπηρεσιών, έχοντας ως δεδομένο τις χρόνιες παθογένειες και δυσλειτουργίες τους, αλλά και τη γενικότερη κατά τα τελευταία έτη αρνητική διεθνή συγκυρία, τις εξελίξεις.

Επιπρόσθετα θα μπορούσε το όργανο αυτό να επιλαμβάνεται αυτοβούλως ή κατόπιν αιτήματος του συλλογικού οργάνου του άμεσου παραγωγικού τομέα, ζητημάτων που προκύπτουν από έκτακτες καταστάσεις ή κρίσεις (όπως στην παρούσα περίοδο της ενεργειακής με τις επιπτώσεις στον τομέα της επιβατηγού ναυτιλίας και την τουριστική ανάπτυξη) και της ακρόασης του συλλογικού οργάνου.

Από την επίτευξη του στόχου αυτού, θα ωφεληθεί ο συντονισμός του καταρχήν αρμόδιου Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, μεταξύ των συναρμόδιων Υπουργείων και των εξαρτώμενων Υπηρεσιών τους σε επίπεδο άσκησης με πιο συνεκτικό τρόπο της ναυτιλιακής πολιτικής. Θα αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της ναυτιλίας , θα εξασφαλίζει πόρους και θα παράγει σημαντικές συνέργειες και δυναμικές πολιτικές στον τομέα της ναυτιλίας, των λιμένων και γενικότερα των θαλασσίων μεταφορών.

ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΙΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΔΟΜΗΣ

Η σύσταση «Διυπουργικής Επιτροπής Ναυτιλιακών Υποθέσεων» (Δ.Ε.Ν.Υ ), με σκοπό την αξιολόγηση και την έγκριση των «Ναυτιλιακών Στρατηγικών», την ενιαία επίλυση και άρρηκτη στήριξη των «Ναυτιλιακών Υποθέσεων» στην οποία να μετέχουν ως Πρόεδρος ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και ως μέλη όπως οι Υπουργοί Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων ή όταν απαιτείται ο/οι κατά περίπτωση συναρμόδιοι Υπουργοί όπως του Τουρισμού, Υποδομών και Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και Εργασίας με αρμοδιότητα την εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο και απόφαση έγκρισης από τον Πρωθυπουργό της κυβερνητικής πολιτικής στην προώθηση, επιτάχυνση, επικαιροποίηση, με την καινοτομία της επαναξιολόγησης των ναυτιλιακών πολιτικών ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες και υλοποίηση της ναυτιλιακής πολιτικής και αποφασιστικής στήριξης των ζητημάτων της ακόμη και σε περιόδους κρίσεων.

Με τη σύσταση της Διυπουργικής Επιτροπής, θα επιτευχθεί και ο από ετών επιδιωκόμενος στόχος της ενιαίας διοικητικής υποστήριξης (σε ζητήματα όπως ναυτιλιακής και λιμενικής πολιτικής καθώς και της γαλάζιας οικονομίας) από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής με τις ιδιαίτερες οργανωτικές του μονάδες και κυρίως μέσω του Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής σε διεθνές, εθνικό , περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Τα στελέχη του Αρχηγείου Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ έχουν τη γνώση και την εμπειρία, την ικανότητα αξιολόγησης και επεξεργασίας των ναυτιλιακών ζητημάτων.

Κύρια οφέλη που αναμένεται να επιτευχθούν είναι:

Ο συντονισμός των «κατακερματισμένων και αλληλεπικαλυπτόμενων» ναυτιλιακών πολιτικών.
Η ενίσχυση της διοικητικής συνοχής της ναυτιλίας και η «θεραπεία» της πολυδιάσπασης.
Η επίσπευση του ναυτιλιακού έργου μέσω της απλούστευσης της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
Η αποτελεσματικότερη διοίκηση των ναυτιλιακών ζητημάτων.
Η μείωση των επικαλύψεων των αρμοδιοτήτων και η επίλυση γραφειοκρατικών ζητημάτων μεταξύ των Υπουργείων.
Η διαμόρφωση ενιαίας συνεκτικής διοικητικής οργάνωσης της ναυτιλίας , ώστε να επιτυγχάνεται ο συντονισμός, ο έλεγχος, και η συγκεκριμενοποίηση των στόχων της μέσω του καταρχήν αρμόδιου επισπεύδοντος Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής με την τελική έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου και απόφασης του πρωθυπουργού .
Στην παρούσα περίοδο η ακτοπλοϊκή επιχειρηματική κοινότητα, αν και ήταν η πλέον ζημιογόνα έναντι άλλων κλάδων αυτό επειδή λειτουργούσε υπό «κανονικές συνθήκες αγοράς» με άμεσα, σταθερά με έξοδα για να στηρίξει την ελληνική οικονομία, έχει συγκεκριμένες προτάσεις στήριξης και άμβλυνσης των λειτουργικών προβλημάτων της,.

Η πολιτική βούληση στήριξης έχει ήδη εκφραστεί.

Σειρά έχει η λήψη έκτακτων μέτρων στήριξης και της επιβατηγού ναυτιλίας και το κυριότερο η σύσταση διυπουργικής ναυτιλιακής επιτροπής ανάλογη όπως αξίζει του μεγέθους, της δυναμικότητας και της θέσης που κατέχει στον παγκόσμιο και κοινοτικό χώρο η Ελληνική Ναυτιλία (ο στόλος και το ανθρώπινο δυναμικό της) όπως ανάλογα έχει προβλεφθεί για τις Στρατηγικές Επενδύσεις, ΣΔΙΤ και για την Κυκλική Οικονομία .

Κωνσταντίνος Γκώνιας

Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)