Αποτελέσματα Ημερίδας ΕΛΙΑΔΑ – Καινοτόμες προσεγγίσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στο γενετικό χαρακτηρισμό ελληνικών ποικιλιών ελιάς

Πως επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τη καλλιέργεια της ελιάς; Μπορεί η βιοτεχνολογία να βοηθήσει στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη καλλιέργεια της ελιάς; Πως επηρεάζει η ποικιλία και τα βιομόρια τη ποιότητα του ελαιόλαδου; Χρειάζεται να μελετηθούν μοριακά και άλλες ποικιλίες ελιάς; Αυτά τα ερωτήματα συζητήθηκαν τη Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2023 στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στην ημερίδα με τίτλο «Καινοτόμες προσεγγίσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στο γενετικό χαρακτηρισμό ελληνικών ποικιλιών ελιάς».

Η επιστημονική ομάδα του Καθ. Πολυδεύκη Χατζόπουλου, του Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Βιοτεχνολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών, παρουσίασε βιοτεχνολογικές εφαρμογές για την in vivo μελέτη στοχευμένων ενζύμων στο δέντρο της ελιάς και συγκεκριμένα της ολευρωπαΐνης. Η ολευρωπαΐνη παρουσιάζει εκτεταμένο ερευνητικό ενδιαφέρον για το δέντρο της ελιάς, καθώς αποτελεί το βασικό «όπλο» χημικής άμυνας του φυτού έναντι των φυτοφάγων παθογόνων. Παράλληλα έχει μελετηθεί για την εξέχουσα βιοδραστική της δράση στον άνθρωπο λόγω των ισχυρών αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονώδων ιδιοτήτων της. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι βιομετατροπές της, μέσα στο φυτό, προσδίδουν ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά στο λάδι και στο βρώσιμο καρπό. Επιπλέον, παρουσιάστηκε ένα εκτεταμένο πείραμα ξηρασίας που πραγματοποιείται σε ελεγχόμενες συνθήκες στο χώρο του Πανεπιστημίου στο οποίο εξετάζονται 5 διαφορετικά υποκείμενα ποικιλιών ελιάς με υπερκείμενο μέρος την ποικιλία Καλαμών. Αναλύοντας τα φύλλα και τις ρίζες των φυτών κατόπιν γονιδιωματικής αλληλούχισης μεταγραφημάτων (RNA-Sequencing) θα εξακριβωθεί πιο υποκείμενο είναι ανθεκτικότερο στην ξηρασία, ενώ παράλληλα θα αναδειχθούν τα βιολογικά συστήματα του φυτού που εμπλέκονται στην αντοχή σε αβιοτικές καταπονήσεις. Τέτοια αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες για τον χαρακτηρισμό ποικιλιών ως προς την αντοχή τους σε αβιοτικές καταπονήσεις τις οποίες είναι πιθανό να δεχθεί η λεκάνη της Μεσογείου εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Ο κύριος Καλαϊτζής Παναγιώτης, ερευνητής στο Τμήμα Οπωροκηπευτικών Γενετικής & Βιοτεχνολογίας του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτο Χανίων, παρουσίασε τα παραγόμενα αποτελέσματα των πειραμάτων αβιοτικών καταπονήσεων εξετάζοντας πληθώρα ελληνικών ποικιλιών. Αναφέρθηκαν δεδομένα για διάφορες ποικιλίες που αναπτύσσονται στον Ελλαδικό χώρο που λόγω του εκάστοτε μικροκλίματος φαίνεται να έχουν αναπτύξει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα παρουσιάστηκε πείραμα με φυτά διαφορετικών ποικιλιών που αναπτύχθηκαν σε συνθήκες ξηρασίας και στην συνέχεια αναλύθηκαν τόσο σε μοριακό όσο και σε φαινοτυπικό επίπεδο αναδεικνύοντας ανθεκτικές ποικιλίες. Επιπλέον παρουσιάστηκε ένα πείραμα ανοξίας με ελιές από διάφορες ποικιλίες προσομοιάζοντας πλημμυρικά φαινόμενα. Το πείραμα διάρκειας τριών μηνών ανέδειξε τις ανθεκτικές ποικιλίες σε τέτοιου είδους καταπονήσεις. Ευδιάκριτη ήταν η ευαισθησία της ποικιλίας Καλαμών η οποία συζητήθηκε από τους ερευνητές δεδομένου ότι οι περιοχές που καλλιεργείται είναι επιρρεπείς σε πλημμυρικά φαινόμενα. Επισήμανε, επίσης, την ανάγκη να συνεχιστεί η έρευνα και για άλλες ποικιλίες ελιάς, ώστε να οχυρωθεί καλύτερα η ελληνική ελιά στην κλιματική αλλαγή.

Ο κύριος Μάρακας Μιχαήλ έκανε εκτενή αναφορά στις δοκιμές που πραγματοποίησε με σκοπό τη βελτίωση στη λειτουργία ελαιουργείου και κατ’ επέκτασιν στη βελτίωση του παραγόμενου ελαιόλαδου. Ανέφερε ότι η προσοχή στη λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά και επικεντρώθηκε στο θέμα του πλυσίματος και του στεγνώματος των καρπών ελιάς. Ενδεικτικά, ανέφερε την τοποθέτηση δύο στεγνωτήρων για την απομάκρυνση της περίσσειας υγρασίας και τη γραμμή χειροκίνητης απομάκρυνση ξένων προς τον ελαιόκαρπο υλικών. Το αποτέλεσμα είναι πανομοιότυπος τρόπος ελαιουργίας χωρίς να επηρεάζει η θερμοκρασία του χώρου την όλη διαδικασία ελαιοποίησης. Τέλος, περιέγραψε το σχέδιο φύτευσης του έργου για το οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι ποικιλίες Μάκρης, Κολοβή και Ατσιχώλου καθώς και τις καλλιεργητικές πρακτικές που ακολουθήθηκαν για τη φύτευση, το πότισμα και το κλάδεμα.

Συμπερασματικά, το έργο ΕΛΙΑΔΑ προσεγγίζει το θέμα του μοριακού χαρακτηρισμού των Ελληνικών ποικιλιών ελιάς ολιστικά. Από την ταυτοποίηση νέων ποικιλιών και τα βιομόρια τα οποία εμπλέκονται στην αντιοξειδωτική δράση του ελαιόλαδου έως και τις διαδικασίες παραγωγής ελαιόλαδου.